De Vogezen, een beetje geschiedenis
Door: Lisette
Blijf op de hoogte en volg Lisette
06 April 2007 | Nederland, Houten
Door hun geografische ligging, op het kruispunt van grote beschavingsstromingen, zijn de Vogezen rijk aan historische en culturele invloeden.
Ver voor het begin van de jaartelling (1000 jaar v. Chr.) werd ons departement bewoond door de Kelten, en later door de Gallische stammen van de Leuci en Rauraken (die onder andere de god Vosegus aanbaden: de bosgod), gevolgd door de Romeinse bezetting (57. v. CHR.) Decennia gingen voorbij en vanaf 325 werden de Vogezen opnieuw onderworpen aan barbaarse invasies (Hunnen, Vandalen, Allemannen, Franken) en kenden hun eerste martelaar: de heilige Elophe in 361.
De inrichting van de Merovingische dynastie In de vijfde eeuw stabiliseert de streek, voor de komst van het Karolingische "centralisme”.
Maar godsdienst heeft altijd een belangrijke plaats ingenomen in de geschiedenis van de Vogezen. En de kerken, abdijen, kruisbeelden in bochten langs wegen en de talrijke overblijfselen van vrome toewijding getuigen daarvan.
In de zesde eeuw vertrekt een erg belangrijke kluizenaarsbeweging, in het leven geroepen door Sint-Colombanus, de Ierse monnik en stichter van de abdij van Luxeuil in Haute-Saône, op zoek naar nieuw grondgebied voor de verspreiding van het geloof. In zijn kielzog volgen hele volksgroepen die talrijke steden zullen oprichten: Saint Romary in Remiremont, Saint Déodat in Saint-Dié, Saint Amé, Saint Hydulphe in Moyenmoutier, Saint Bodon in Etival.
843 werd een gedenkwaardig jaar:
nadat Karel de Grote over heel West Europa geheerst had, ontmantelt het Verslag van Verdun het Karolingische Rijk onder zijn kleinzonen: Lotharius II krijgt zo een derde van het grondgebied, dat Lotharingië zal worden (het huidige Lotharingen), waarin de Vogezen vervat liggen. Dit koninkrijk ondergaat nog een reeks verdelingen en in 1048 wordt Hoog-Lotharingen toegekend aan Gerard van de Elzas, de eerste graaf van Lotharingen, en stichter van een ’grafelijk’ regime, dat tot 1766 stand zal houden.
In dit deel van hun geschiedenis kennen de Vogezen donkere bladzijden van ellende en onrust.
In de veertiende en vijftiende eeuw, tijdens de Honderdjarige Oorlog, die in Frankrijk losbarst met Filip VI van Valois tegen Edward III van Engeland, zien we de wapenfeiten van Jeanne d’Arc (geboren in Domremy in 1412) en de kroning van Karel VII in Reims.
Toen waren er de oorlogen van Karel de Stoute, graaf van Bourgogne, tegen
René II, graaf van Lotharingen Gevolgd door de Spaanse invasies (waaraan de streek haar bolvormige klokkentorens overgehouden heeft) en de rivaliteit tussen graaf Karel IV en koning Lodewijk XIII in de context van de Dertigjarige Oorlog, met alle ravages van de Frans-Zweeds geallieerde troepen en Lotharings-Duits geallieerde troepen – tot de vrede terugkeert met het respectieve bewind van de graven Leopold en Stanislas.
Als deze laatste graaf van Lotharingen en schoonvader van Lodewijk XV in 1766 sterft, wordt Lotharingen tenslotte definitief weer onder Frans bewind gebracht. Na de troebele revolutionaire periode wordt uiteindelijk, onder de Constituante, op 9 februari 1790 officieel het departement van de Vogezen opgericht, met dezelfde grenzen als vandaag.
Dichter bij onze tijd, betalen de Vogezen een zware tol, zowel in de oorlog van 1870, met de Duitse annexatie van de departementen van de Elzas en de Moesel, als in de wereldoorlogen van 1914 en 1940. Maar in de loop van de eeuwen hebben de Vogezen invasies en burgeroorlogen doorgemaakt met een wil om hun identiteit te bewaren – een identiteit die het leven en de wortels van de bewoners altijd heeft gekenmerkt.
Cultuur en patrimonium
De natuur mag hier dan wel beter bewaard zijn dan elders, maar ook in de Vogezen heeft de mens in alle tijden typische dorpen gebouwd, kerken en abdijen opgetrokken, kastelen en forten neergezet, gepassioneerd architecturale meesterwerken ontworpen, om in steen tastbare merktekens na te laten van een tijd, een identiteit of een gezamenlijke cultuur.
Van de Keltische overblijfselen tot de Romeinse burchten, van de ruwe schoonheid van een romaanse crypte tot de verfijnde elegantie van een gotische kerk, van de flamboyante stijl tot de overdadige barok, van volkskunst tot gedurfd hedendaags: alle invloeden en alle stijlen zijn hier te vinden, tot groot genoegen van de liefhebbers.
Van de pax Romana tot de avonturen van Johannes, van de renaissance tot het tweede keizerrijk, van de veldslagen in 1915 tot de bevrijdende krijgsverrichtingen van maarschalk Leclerc: de Vogezen vormen een complex en geteisterd historisch domein, wat een rijk en buitengewoon gevarieerd patrimonium heeft opgeleverd.
De flora
Van de vijfentwintig soorten orchideeën in de vlakten tot de gele gentiaan in de hogere gebieden: de flora van de Vogezen is ontzettend gevarieerd. De rozen en de maagdenpalm groeien weelderig in de vlakten... De laurier en de kamperfoelie geven de Vôge haar eigen karakter. Varens en heidevelden maken deel uit van het landschap, maar ook, afhankelijk van de bodem, struiken met braambessen, frambozen en natuurlijk bosbessen (brimbelles), het symbool bij uitstek van de Vogezen. De pluk van rode vruchten maakt inderdaad meer dan ooit deel uit van de traditie en verrijkt de lokale kookkunst.
Wat dit betreft is het massief een echte tuin, waar van beukenbossen tot berggrasvelden, de plaats verdeeld moet worden tussen opmerkelijke gentianen, rotssilenen en orchideeën waarin de witte en roze tinten de overhand hebben. Men vindt er ook anemonen, purperen viooltjes, geel wolfskruid, waarvan de geneeskrachtige eigenschappen bekend zijn, en natuurlijk ook het vingerhoedskruid, dat soms hoger dan een meter groeit.
We kunnen onmogelijk over de flora van de Vogezen spreken zonder de gele narcis (Jonquilles) te noemen: de symbolische bloem waar rond men in Gérardmer traditioneel om het jaar in de lente, afhankelijk van de schoolvakantie, een feest bouwt. Het is een grandioos spektakel dat het einde van de winter aangeeft en een fleurige lente aankondigt.
Het Vogezenwoud
Met zijn 282.000 hectaren bos, goed voor 48 % van zijn oppervlak, zit het departement van de Vogezen in het kop-peloton van de Franse departementen wat betreft bosoppervlak; maar ook wat betreft de productie van exploitatiehout.
Het Vogezenwoud bestaat uit 52% loofbomen en 48% naaldbomen en kent een grote soortenvariëteit den: 22%, eik: 18%, beuk: 22%, spar: 20 %, diversen: 18%, wat neerkomt op een totaal stamvolume van 70 miljoen m3.
De "schlitte" en de “schlittage”
Hoewel het een veertigtal jaar geleden nog courant gebeurde, wordt de “schlittage” niet meer beoefend, behalve tijdens demonstraties ter gelegenheid van folkloristische manifestaties (vooral in de zomerperiode in La Bresse of Sapois).
Het is een typische Vogezenoefening, tegelijkertijd erg fysiek en riskant (zie de film “Les grandes gueules" ("De grote smoelen") van Robert Enrico, 1966, met Bourvil en Lino Ventura).
De schlittage bestond erin om op een rondhoutenweg, speciaal aangebracht op een bergflank, met een arrenslee vol houten balken geladen (die men “schlitte” noemde) de flank af te dalen.
Als men weet dat de lading soms zwaarder dan een ton was, spreekt het voor zich dat de “schlitteur” buitengewoon sterk en behendig moest zijn, want een ongeluk liep maar zelden goed af.
Ver voor het begin van de jaartelling (1000 jaar v. Chr.) werd ons departement bewoond door de Kelten, en later door de Gallische stammen van de Leuci en Rauraken (die onder andere de god Vosegus aanbaden: de bosgod), gevolgd door de Romeinse bezetting (57. v. CHR.) Decennia gingen voorbij en vanaf 325 werden de Vogezen opnieuw onderworpen aan barbaarse invasies (Hunnen, Vandalen, Allemannen, Franken) en kenden hun eerste martelaar: de heilige Elophe in 361.
De inrichting van de Merovingische dynastie In de vijfde eeuw stabiliseert de streek, voor de komst van het Karolingische "centralisme”.
Maar godsdienst heeft altijd een belangrijke plaats ingenomen in de geschiedenis van de Vogezen. En de kerken, abdijen, kruisbeelden in bochten langs wegen en de talrijke overblijfselen van vrome toewijding getuigen daarvan.
In de zesde eeuw vertrekt een erg belangrijke kluizenaarsbeweging, in het leven geroepen door Sint-Colombanus, de Ierse monnik en stichter van de abdij van Luxeuil in Haute-Saône, op zoek naar nieuw grondgebied voor de verspreiding van het geloof. In zijn kielzog volgen hele volksgroepen die talrijke steden zullen oprichten: Saint Romary in Remiremont, Saint Déodat in Saint-Dié, Saint Amé, Saint Hydulphe in Moyenmoutier, Saint Bodon in Etival.
843 werd een gedenkwaardig jaar:
nadat Karel de Grote over heel West Europa geheerst had, ontmantelt het Verslag van Verdun het Karolingische Rijk onder zijn kleinzonen: Lotharius II krijgt zo een derde van het grondgebied, dat Lotharingië zal worden (het huidige Lotharingen), waarin de Vogezen vervat liggen. Dit koninkrijk ondergaat nog een reeks verdelingen en in 1048 wordt Hoog-Lotharingen toegekend aan Gerard van de Elzas, de eerste graaf van Lotharingen, en stichter van een ’grafelijk’ regime, dat tot 1766 stand zal houden.
In dit deel van hun geschiedenis kennen de Vogezen donkere bladzijden van ellende en onrust.
In de veertiende en vijftiende eeuw, tijdens de Honderdjarige Oorlog, die in Frankrijk losbarst met Filip VI van Valois tegen Edward III van Engeland, zien we de wapenfeiten van Jeanne d’Arc (geboren in Domremy in 1412) en de kroning van Karel VII in Reims.
Toen waren er de oorlogen van Karel de Stoute, graaf van Bourgogne, tegen
René II, graaf van Lotharingen Gevolgd door de Spaanse invasies (waaraan de streek haar bolvormige klokkentorens overgehouden heeft) en de rivaliteit tussen graaf Karel IV en koning Lodewijk XIII in de context van de Dertigjarige Oorlog, met alle ravages van de Frans-Zweeds geallieerde troepen en Lotharings-Duits geallieerde troepen – tot de vrede terugkeert met het respectieve bewind van de graven Leopold en Stanislas.
Als deze laatste graaf van Lotharingen en schoonvader van Lodewijk XV in 1766 sterft, wordt Lotharingen tenslotte definitief weer onder Frans bewind gebracht. Na de troebele revolutionaire periode wordt uiteindelijk, onder de Constituante, op 9 februari 1790 officieel het departement van de Vogezen opgericht, met dezelfde grenzen als vandaag.
Dichter bij onze tijd, betalen de Vogezen een zware tol, zowel in de oorlog van 1870, met de Duitse annexatie van de departementen van de Elzas en de Moesel, als in de wereldoorlogen van 1914 en 1940. Maar in de loop van de eeuwen hebben de Vogezen invasies en burgeroorlogen doorgemaakt met een wil om hun identiteit te bewaren – een identiteit die het leven en de wortels van de bewoners altijd heeft gekenmerkt.
Cultuur en patrimonium
De natuur mag hier dan wel beter bewaard zijn dan elders, maar ook in de Vogezen heeft de mens in alle tijden typische dorpen gebouwd, kerken en abdijen opgetrokken, kastelen en forten neergezet, gepassioneerd architecturale meesterwerken ontworpen, om in steen tastbare merktekens na te laten van een tijd, een identiteit of een gezamenlijke cultuur.
Van de Keltische overblijfselen tot de Romeinse burchten, van de ruwe schoonheid van een romaanse crypte tot de verfijnde elegantie van een gotische kerk, van de flamboyante stijl tot de overdadige barok, van volkskunst tot gedurfd hedendaags: alle invloeden en alle stijlen zijn hier te vinden, tot groot genoegen van de liefhebbers.
Van de pax Romana tot de avonturen van Johannes, van de renaissance tot het tweede keizerrijk, van de veldslagen in 1915 tot de bevrijdende krijgsverrichtingen van maarschalk Leclerc: de Vogezen vormen een complex en geteisterd historisch domein, wat een rijk en buitengewoon gevarieerd patrimonium heeft opgeleverd.
De flora
Van de vijfentwintig soorten orchideeën in de vlakten tot de gele gentiaan in de hogere gebieden: de flora van de Vogezen is ontzettend gevarieerd. De rozen en de maagdenpalm groeien weelderig in de vlakten... De laurier en de kamperfoelie geven de Vôge haar eigen karakter. Varens en heidevelden maken deel uit van het landschap, maar ook, afhankelijk van de bodem, struiken met braambessen, frambozen en natuurlijk bosbessen (brimbelles), het symbool bij uitstek van de Vogezen. De pluk van rode vruchten maakt inderdaad meer dan ooit deel uit van de traditie en verrijkt de lokale kookkunst.
Wat dit betreft is het massief een echte tuin, waar van beukenbossen tot berggrasvelden, de plaats verdeeld moet worden tussen opmerkelijke gentianen, rotssilenen en orchideeën waarin de witte en roze tinten de overhand hebben. Men vindt er ook anemonen, purperen viooltjes, geel wolfskruid, waarvan de geneeskrachtige eigenschappen bekend zijn, en natuurlijk ook het vingerhoedskruid, dat soms hoger dan een meter groeit.
We kunnen onmogelijk over de flora van de Vogezen spreken zonder de gele narcis (Jonquilles) te noemen: de symbolische bloem waar rond men in Gérardmer traditioneel om het jaar in de lente, afhankelijk van de schoolvakantie, een feest bouwt. Het is een grandioos spektakel dat het einde van de winter aangeeft en een fleurige lente aankondigt.
Het Vogezenwoud
Met zijn 282.000 hectaren bos, goed voor 48 % van zijn oppervlak, zit het departement van de Vogezen in het kop-peloton van de Franse departementen wat betreft bosoppervlak; maar ook wat betreft de productie van exploitatiehout.
Het Vogezenwoud bestaat uit 52% loofbomen en 48% naaldbomen en kent een grote soortenvariëteit den: 22%, eik: 18%, beuk: 22%, spar: 20 %, diversen: 18%, wat neerkomt op een totaal stamvolume van 70 miljoen m3.
De "schlitte" en de “schlittage”
Hoewel het een veertigtal jaar geleden nog courant gebeurde, wordt de “schlittage” niet meer beoefend, behalve tijdens demonstraties ter gelegenheid van folkloristische manifestaties (vooral in de zomerperiode in La Bresse of Sapois).
Het is een typische Vogezenoefening, tegelijkertijd erg fysiek en riskant (zie de film “Les grandes gueules" ("De grote smoelen") van Robert Enrico, 1966, met Bourvil en Lino Ventura).
De schlittage bestond erin om op een rondhoutenweg, speciaal aangebracht op een bergflank, met een arrenslee vol houten balken geladen (die men “schlitte” noemde) de flank af te dalen.
Als men weet dat de lading soms zwaarder dan een ton was, spreekt het voor zich dat de “schlitteur” buitengewoon sterk en behendig moest zijn, want een ongeluk liep maar zelden goed af.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
