Soestduinen en hazenjacht

Eergisteren werd mijn oom begraven in een bijna surrealistisch decor van een golfveld. Mijn oom was priester en werd achter een klooster begraven, maar de vroegere landerijen waren nu tot golfbaan geworden. Mensen reden in van die golfkarretjes die zeker in deze omgeving aan pausmobieltjes doen denken. Onderweg naar het kerkhof zag ik een bordje: “Hole one”. Ik kon niet laten me af te vragen of de kist van mijn oom daar in moest, maar dat bleek toch niet het geval te zijn. Het kerkhof was sober en deed me denken aan de kerkhoven van de soldaten uit de eerste wereldoorlog. De huisgenoot van mijn oom, ook priester, had de mis gedaan en dat deed hij mooi. Gisteren werd de vader van een heel goede vriendin gecremeerd, en daarna moest ik nog het avondspreekuur werken.
Ik was dus wel toe aan een neus in de frisse buitenlucht. Eerst liet ik mijn honden uit. Het was fantastisch weer, blauwe hemel en lekker fris terwijl de zon toch warmte gaf. Ik kreeg een sms’je van de hondentante: “Hierrrr en door. ;-) Goed zooo!” De hondenschool gaat vanwege Valentijnsdag niet door en we missen het allebei.
Om 11 uur werd ik door Sanne opgehaald en we reden via Maaikes huis naar Soestduinen. De Lange Duinen vormt samen met de Korte Duinen de Soester duinen, een ‘levend’ zandstuifgebied. Het gebied ligt op de noordwestflank van de Utrechtse Heuvelrug. Enkele jaren geleden verscheen er in het NRC een artikel over de Lange Duinen. Hierin werd gezegd dat het geografische middelpunt van Nederland precies middenin de Lange Duinen ligt. In 1997 zijn de stuifzandgebieden in Soest door de provincie Utrecht aangewezen als Aardkundig Monument.
De Utrechtse heuvelrug, de Soester Eng en het gebied tussen Soest en Soesterberg is lang geleden ontwikkeld. In de Saale-ijstijd, 200.000 tot 120.000 jaar geleden, stroomde landijs vanuit Scandinavië Nederland binnen. Hierbij werd langs de randen van de ijsmassa de ondergrond opgestuwd. Een ijstong vanuit de Gelderse Vallei zorgde voor het ontstaan van de Utrechtse Heuvelrug.
Voor het ontstaan en de ontwikkeling van de Lange Duinen moeten we 10.000 jaar terug in de tijd. Er heerste toen ook een ijstijd, het Weichselien. De gemiddelde jaartemperatuur was minder dan -2 graden. Dit terwijl het Scandinavische ijs ons land niet eens bereikte. Door de lage temperatuur groeide er weinig. Sterke westenwinden waren daardoor in staat grote hoeveelheden zand te verplaatsen. Het zand was vooral afkomstig uit het toen droogliggende Noordzeebekken. In de luwte van obstakels zoals bergen en heuvels, werd het zand afgezet. Aan de voet van de Utrechtse heuvelrug, het gebied waar onder andere de Soester duinen liggen. Dit zand werd als een dek over het landschap afgezet en wordt daarom ‘dekzand’ genoemd.
Toen 10.000 jaar geleden de temperatuur weer steeg, raakten de dekzanden begroeid met bos.
Vanaf 500 na Christus vestigden zich landbouwers in dit gebied. Als gevolg van het vele kappen en branden verdwenen de bossen en ontstonden heidevelden en zandverstuivingen.
Je ziet hier grote zandvlakten met hier en daar jeneverbesstruiken of alleenstaande vliegdennen. Sommige lagere plekken op de zandvlakte zijn vochtiger. Hier groeien ook veel mosjes en plantjes en staan soms plassen. De onderlaag op die plekken is veen. Aan de randen van de zandvlakte ligt bos. Zowel loofbomen als naaldbomen.
Grijpt de mens niet in dan verschijnen er op de open zandvlaktes al snel de zogenaamde pioniers. Dit zijn plantjes zoals zandzegge, zandhaarmos en draadalgen. Deze planten maken van het losse zand een soort mat waardoor het zand niet meer stuiven kan. Vervolgens verschijnt het buntgras en daarna de heide. Deze opeenvolging van planten wordt successie genoemd. Het proces zal uiteindelijk eindigen met een bos van eiken en berken.
Het zand van de Lange Duinen stuift tot op de dag van vandaag en dit is de basis voor een uniek en zeer dynamisch natuurgebied. De mens moet echter wel een handje helpen. Eén keer in het jaar worden er grote hoeveelheden zand van de noordoosthoek naar de zuidwesthoek teruggebracht. Har beschrijft het heel mooi: de natuur moet in Nederland wel binnen een hekje blijven!
Maaike en Sanne hadden de honden van (schoon)ouders mee en die twee hebben heerlijk lopen rollebollen door het stuifzand. Ook al is het losloopgebied, toch heb je weinig last van loslopende honden omdat er een zee van ruimte is. Veel mensen komen ook met meerdere honden en dan houden ze zich met hun eigen groepje bezig.
Onder een den stond een fotograaf met een enorme toeter op zijn camera. Het bleek dat er een groep ransuilen in die boom zat. Het leken net allemaal bolletjes in de boom maar waren dus uilen. Dat was echt een kick!
De ransuil is een lange, elegante bruine uil, met donkere vlekken en streepjes op zijn borst. Zijn opvallende oranje ogen en verandering in gezichtsuitdrukking maken hem tot een lust voor iedere vogel liefhebber. Het is de enige uil met oorpluimen, althans dit zijn eigenlijk de kopveren die hij bij een verhoogde waakzaamheid rechtop zet.
Hij valt door zijn tamelijk verborgen levensstijl niet zo op in de natuur. In het wisselspel van schaduw en licht en dankzij de tekening van zijn verenkleed is het moeilijk hem te ontdekken. Daarbij komt dat het aantal ransuilen per gebied schommelt en dat hij voornamelijk in de nachtelijke uren jaagt. Zijn aanwezigheid is afhankelijk van de aantallen aanwezige prooidieren, met als belangrijkste prooidier de woelmuizen maar ook veldmuizen en andere knaagdieren. Overdag slaapt de ransuil in een boom, meestal dicht bij de stam.
De ransuil overwintert in groepen van enkele tientallen exemplaren in boomgroepen op bijvoorbeeld begraafplaatsen of in parken, deze overwinterplaatsen worden vaak jaren achter elkaar gebruikt. De meeste ransuilen verblijven het hele jaar in hetzelfde gebied, maar vogels uit Noord-Europa trekken over een korte afstand naar het zuiden.

Na de wandeling reden we naar het oude Tolhuys in Utrecht, waar we terecht konden voor een high tea. We kregen sandwiches met zalm, kip en roomkaas en nog een etagère met allemaal lekkers. De honden kregen een struisvogelkniepees, zodat ze lekker rustig waren. Na de high tea lieten we de honden nog even dollen en Sanne heeft me weer keurig thuis afgezet.
Ik ben toen nog even uitgebreid met de honden uit geweest. Tora had de dag van haar leven: hazen op de neus terwijl ze los in het weiland liepen. Hiko bleef gewoon luisteren, maar de puber… Gelukkig waren de hazen in goede conditie, lieten zich niet vangen en liet Tora zich even later weer gemakkelijk onderscheppen. In een prachtig ondergaande zon liepen we nog een stuk langs het kanaal en twee uur later waren we weer thuis.
Hèhè… even bijkomen nu!