Wandeling van fort Honswijk naar huis

Har en ik hadden gisterenavond naar het schaatsen gekeken (lekker met een bak Canadian maple tea, want ze schaatsen in Canada!) waar Sven Kramer een fenomenale 10 km. reed en was het vanmorgen niet zo heel vroeg dag. Har moest nog bij iemand een lampje ophangen en ik vroeg hem om me bij fort Honswijk af te zetten. Van daaruit kon ik dan een lekkere wandeling naar huis maken en het was heerlijk zonnig weer met een fris windje.
Fort Honswijk is een onderdeel van de Hollandse waterlinie, en er gaat tegenwoordig een lange afstandswandelpad langs. Fort Honswijk, een klassiek rechthoekig fort met ronde toren is nog steeds in gebruik bij Defensie en niet toegankelijk. In vroeger tijden bleek (voordat de luchtvaart belangrijk werd) dat inundatie een vijand kon stoppen. De kracht van het inunderen lag in het feit dat het oppervlak van een onderwaterzetting overal gelijk was, maar de ondergrond niet. Een laag water van 40 à 50 cm was voldoende om een gebied niet doorvaarbaar of doorwaadbaar te maken. Er werden telkens nieuwe technieken ontwikkeld om water te beheersen.

Langzaam zag ik de blauwe bestelwagen uit mijn blikveld verdwijnen; eerst langs het fort en toen over de lekdijk. Het wandelpad begon met allemaal verbodsborden, waar je je als voetganger gelukkig niets van hoefde aan te trekken. Via de Gedekte Gemeenschapsweg, een fraaie kaarsrecht laan langs het inundatiekanaal die het Fort Honswijk met het Werk aan de Korte Uitweg verbindt liepen we richtring het noorden. Het zonnetje voelde ik heerlijk op mijn rug branden. Als ik een poes was zou ik er heel hard van gaan spinnen!
Achter de aarden wal van de gedekte gemeenschapsweg konden de militairen zichzelf en hun materieel ongezien verplaatsen. Door het opwerpen van de wal ontstond tegelijkertijd een gracht die alleen maar praktisch was voor de verdediging. Het Lunet aan de Snel is een klein verdedigingswerk dat diende als aanvulling op het grote fort.
Ook al was het zondagochtend en best een uithoek, kwam ik toch 2x mensen met honden tegen. Gelukkig waren ze of aangelijnd of goed onder appèl (komt het door de militaire omgeving?) en konden we rustig passeren.
Het werk (klein fort) aan de Korte Uitweg werd tussen 1876 en 1879 gebouwd en bestaat uit een bomvrije kazerne, een stelling voor het geschut (remise) en een houten artillerieloods. De stichting Werk aan de Korte Uitweg heeft zich vanaf 1999 over het terrein en de gebouwen ontfermt. De vervallen kazerne is hersteld. Het fort oogt als een klein paradijs. Op het voorterrein is een kleine theetuin, op het achterterrein een natuurkampeerterrein. In de kazerne bevindt zich een informatiecentrum en een klein museum.
Leuk detail: in het linker deel van de bomvrije kazerne overwinteren ieder jaar een aantal vleermuizen. Vleermuizen staan op de lijst van beschermde diersoorten en moeten dus beschermd worden. Dit deel van de bomvrije kazerne is dan ook gesloten van 15 september tot 15 april zodat de vleermuizen er ongestoord kunnen overwinteren.
We kwamen nu op een vrij drassig graspad (lees: modderpad) en liepen langs een inundatiekanaal van de waterlinie. We negeerden het bord: SCHAPEN! STRENG VERBODEN VOOR HONDEN! Er was namelijk geen schaap te zien en ook stond het hek open. Hiko werd wel helemaal opgewonden van de meerkoetjes en eendjes, dus ik heb hem toch maar even zijn gentle leader omgedaan. We sopten lekker door de modder en passeerden de spullen van een visser. Hiko was zeer terughoudend en moest ik er langs praten. Toen later een heel klein mannetje in de verte opdook, ging Tora op haar platte gat zitten en staarde naar het mannetje. Als hij maar niet dichterbij kwam, want dan zou ze zeker haar grote bek opentrekken… ;-)
Over een soort veebrug staken we het inundatiekanaal over, en zagen als een soort prehistorische grafheuvel van een bultrug het Werk aan de Waalse Wetering liggen. Het werk is tussen 1875 en 1878 gebouwd bij het dorp Tull en ’t Waal. Op het terrein staat een bomvrije kazerne en een remise voor het geschut. Het diende ter verdediging van het niet te inunderen terrein aan de noordkant van de Schalkwijkse Wetering. Weer passeerden we een stel vissers, waarvan er eentje een herderteefje bij zich had. Vreemd… Hiko was weer van slag bij die grote plu en koffers met spulletjes. Hij had niet eens oog voor de herder!
We staken de Schalkwijkse Wetering over, over een houten voetgangersbruggetje en liepen het dorp Schalkwijk in over een boerenweggetje. Hier verlieten we het waterliniepad.
De honden keken naar een groep ganzen en ook een poes die heerlijk in de zon lag te rollen voor zijn boerderij werd aandachtig gadegeslagen. De brede wetering die tussen ons en de andere dieren liep gaf voldoende ontmoediging en ze vlogen er niet achteraan.
Aan de overkant van de wetering aan het Neereind ligt kasteel Vuylcop. De woontoren is het laatste restant van het kasteel Vuylcoop dat waarschijnlijk gesticht werd door een lid van het sinds lang uitgestorven geslacht van de heren van Schalkwijk. De eerste belening vinden we in 1392 toen Willem van Vuylcoop met deze ridderhofstad werd beleend. Via via is het kasteel heel vaak van de ene familie over gegaan naar een andere familie door koop of vererving. Er is reden om aan te nemen dat het kasteel steeds van bescheiden omvang is geweest. Afbeeldingen uit de achttiende eeuw tonen Vuylcoop als een complex bestaande uit een toren met gracht en daarnaast een ruim woonhuis op de plaats waar nu de boerderij staat.
De muren van de toren zijn maar liefst 1,20 m dik. De begane grondverdieping is afgedekt met een tongewelf; daarboven bevinden zich nog twee verdiepingen. Oude tekeningen laten boven de kelderverdieping nog drie verdiepingen zien zodat blijkbaar bij de verdwijning van het aangebouwde kasteel ook van de oude toren een verdieping is afgebroken en dus aanzienlijk is verlaagd.
Tora moest in Schalkwijk wel nog even klieren met Hiko voordat ze weer gewoon kon lopen (nadat ze even tot de orde was geroepen…)
Het voorjaar begint zich nu serieus te melden: bloeiend hoefblad, krokussen, en ook de gele bloemen van het speenkruid vrolijkt de slootkanten op! Bomen laten hun bloeisels hangen en mensen niezen, merels zingen prachtig… Op de krokussen zag ik zelfs de eerste bijen van dit jaar!
Toen we het Amsterdam-Rijnkanaal overgestoken waren kwamen we serieus de beschaafde wereld weer in. Het was intussen grijs geworden, maar nog steeds een heerlijk aangename temperatuur. Ongelofelijk hoe veel mensen ineens buiten zijn. Wat hebben ze een heerlijke winter gemist…
Thuis aangekomen kregen de honden een lekker ding om op te kluiven en even later hoorde ik een zacht en tevreden gesnurk achter mijn rug terwijl ik de foto’s op de computer zette…